137. Klimaatacties zonder schuldgevoel, met Nadine Maarhuis

Binnen de duurzame bubbel is het niet gauw goed genoeg. Vegetarisch eten, maar wel leren schoenen aan je voeten? Ai, beetje jammer. Niet honderd procent vegan? Je doet moeder Aarde verdriet. Gelukkig spreekt journalist Nadine Maarhuis ons allemaal moed in: het hoeft niet perfect. 'Liever een grote groep mensen die hun fouten ook maken, dan een kleine groep die perfect groen leeft,' zegt ze.

Deel deze aflevering:

NadineMaarhuis

Nadine beschrijft in De Groene Actiegids wat we allemaal kunnen doen om een beetje duurzamer te leven. Verander je achtertuin in een natuurgebied of leg een geveltuintje aan, bijvoorbeeld. “Je ziet al snel dat de biodiversiteit terugkomt als je inheemse planten aanplant. En dat geeft het gevoel dat je zelf iets kunt veranderen, al is het nog zo klein.”

Lees ook het artikel Groen leven hoeft niet perfect

Marnix Kluiters

Hoe kun je nou succesvol bijdragen aan een ecologische samenleving? Daarover ga ik vandaag in gesprek met Nadine Maarhuis. Nadine, welkom. Veel actief ook in de duurzaamheidsbeweging. Filmpjes vanuit Maatschappij, waar ik zelf ook ooit te gast ben geweest.
Maar nu kerstvers het boek De Groene Actiegids. Auteur van, daarnaast ben je journalist. En wat je eigenlijk graag wil is dat heel veel mensen aan de slag gaan met groen doen om maar even zo te zeggen want we hebben heel veel mensen nodig die niet perfectionistisch zijn maar
juist heel erg veel mensen die niet perfect zijn maar wel aan de slag gaan volgens mij zegt vast niet helemaal goed maar dan gaan we het nu wat meer over hebben maar ik start met een grote vraag wat zou jij veranderen als je 10 jaar voor het zeggen hebt in de wereld

Nadine Maarhuis

Ja, dat is zeker een grote vraag ja als ik het een jaar voor het zeggen zou hebben dan zou ik er denk ik toch voor kiezen dat zoveel mogelijk mensen in dat jaar niet alleen ontdekken, maar vooral ook weer ervaren en voelen
dat ze echt onderdeel zijn van de natuur. Want op dit moment plaatsen we onszelf toch graag boven of buiten de natuur. En ik denk op het moment dat we ons weer realiseren dat wij een van de vele wezens hier
zijn op aarde, net als een vlinder of een boom, en ons daar weer mee gaan verbinden, dat we daardoor eigenlijk tot de kern komen. En dat we daarmee ook heel veel van de crisis waar we nu voor staan kunnen oplossen.
Dus in plaats van allerlei regelgeving of zo, natuurlijk is dat ook super belangrijk. En daar moeten we ook echt mee aan de slag. Maar als ik dan één ding zou mogen uitkiezen, dan is het toch die verbinding weer ervaren.

Marnix Kluiters

Ja, want dan gaan mensen intuïtief duurzamer gedrag vertonen in plaats van omdat iemand anders het oplegt.

Nadine Maarhuis

Precies, dan komt het echt vanuit jezelf en ik denk als je die verbinding ervaart dan kun je simpelweg niet meer jezelf boven of buiten dat andere leven stellen. En dan gaat het gedrag vanzelf veranderen en gaat de samenleving ook vanzelf verschuiven.

Marnix Kluiters

Ja en je bent dus net uitgekomen met jouw boek De Groene Actiegids in oktober is het verschenen denk ik? Nee in september. Met heel veel concrete acties wat je nou kan doen om ja groener te leven bij die ecologische samenleving
daar een bij te gaan dragen en maar je doet al veel meer want je bent al heel erg lang bezig met heel veel duurzaamheid wij hebben elkaar voor het eerst ontmoet volgens mij rondom maatschappij staan ook nog heel veel portretten van online volgens mij met allemaal duurzame denkers en
volgens mij ben jij dat altijd wel een beetje met jouw werk ook in beeld aan het brengen en kijken wat er ook allemaal speelt en hoe we nou vanuit ja ook wel kleine maar gerichte acties ja ook meer kunnen doen

Nadine Maarhuis

Dat klopt. Eigenlijk de afgelopen acht jaar heb ik de verhalen van ja doeners en denkers vertelt die ecologie centraal stellen en wat je zegt ik denk dat het zo’n en dat is ook de ontdekking die ik heb gedaan door al die gesprekken dat er dus zoveel
dingen zijn die wij zelf kunnen veranderen en ja als we ook om ons heen kijken en naar bijvoorbeeld grote structuren zoals de economie of het voedselsysteem dan denk ik dat het goed is dat we ons realiseren dat wij
die structuren elke dag met elkaar ook maken en creëren. Dat wij die structuren en die systemen zijn en dus dat we er ook heel veel aan kunnen veranderen.Ja, en je bent gewoon journalist dan?

Marnix Kluiters

Of hoe zie jij jezelf als je daar een titel aan zou mogen geven? Ja, zeker journalist. En tegelijkertijdJa, zeker journalist. En tegelijkertijd

Nadine Maarhuis

ben ik natuurlijk ook vrij activistisch voor een journalist, maar ik denk dat dat ook in deze tijd misschien wel best wel nodig is. Dus ja, zeker journalist en auteur.

Marnix Kluiters

En waar werk je dan nu nog meer?

Nadine Maarhuis

Want jij doet wel heel erg veel volgens mij. Ik ben ook de hoofdredacteur van We Are The Regeneration. En dat is een platform waarbij we de verhalen vertellen van ook weer wederom denkers en doeners die ecologie centraal stellen en die laten zien hoe het anders kan.

Marnix Kluiters

Ja, en als je dit nu luistert, dan word je als het goed is zelf een doener. Want we gaan het natuurlijk hebben over de groene actiegids, Waarin natuurlijk al heel veel zit dat we aan de slag moeten gaan. Waarom een groene actiegids?

Nadine Maarhuis

Ja, precies. Wat je zegt. Ik denk dat het in deze tijd heel belangrijk is dat we aan de slag gaan. Dat we ons realiseren dat we ook aan de slag kunnen gaan. En ook op het moment dat je dat doet.
En dat je bijvoorbeeld op het gebied van landbouw of biodiversiteit. Of de economie zelf gaat lopen eigenlijk. Ja, daarmee maak je niet alleen die directe impact, maar ook verander je ook iets aan je wereldbeeld en aan je mensbeeld.
Dat begint ook daardoor te verschuiven. En ik denk dat die transitie daaraan zou ik heel graag willen bijdragen. Dus enerzijds die directe impact, maar anderzijds ook die nieuwe manier van kijken en je weer verhouden tot al het andere leven. Dus dat hoop ik met mijn boek op gang te brengen.

Marnix Kluiters

Ik moet dan denken aan tegelwip. Wat iets heel simpel is. Maar ik trok vroeger wel eens een tegel als klein kind omhoog. En dan zag je daar allerlei beestjes, pissebedden en zo zitten. En dat gaf dan heel veel inzicht in wat eigenlijk een hele wereld die tevoorschijn kwam.
Maar dat is natuurlijk ook als je een tegel echt gaat wippen. En je haalt hem er blijvend uit. En je maakt er iets anders van. Dan kom je natuurlijk in beweging. Maar het geeft ook heel veel inzicht in allerlei andere zaken. Die tot daarvoor natuurlijk niet beschikbaar waren.

Nadine Maarhuis

Ja, zeker. En vooral inderdaad als je dan die tuin bijvoorbeeld gaat volzetten met biologische inheemse bloemen, dan zie je echt gewoon binnen een paar weken, maanden het leven weer terugkomen. En dan ontdek je dus inderdaad van, wauw, ik heb dit in gang gezet.
Hoezo eigenlijk? Hoezo is dat zo eenvoudig? Ja, tegelijkertijd ontdek je daardoor ook inderdaad dat er zoveel biodiversiteit hier in Nederland ook nog terug kan komen.
En dat je daar dus een rol in kunt spelen.

Marnix Kluiters

Ja, wat ik daar wel heel erg aan moet denken is ook dat de titel komt heel erg voort van ik wil iets doen. Ik moet aan de slag. We staan voor grote uitdagingen. Maar aan de andere kant is ook heel erg dat je gelooft in misschien wel het belangrijkere effect.
Dat als je ermee aan de slag gaat, dat het een soort zelfversterkende effect is. je gevoel, je educatie heel erg toeneemt en dat dus voor heel veel andere effecten erbij zorgt.

Nadine Maarhuis

Ja, ik denk als je eenmaal begint, dan is het heel lastig om het bij één actie te houden. En dat heb ik zelf ook de afgelopen jaren gemerkt van ja, je ontdekt iets, je gaat ermee aan de slag en vervolgens zet je weer een volgende stap en een volgende en een volgende. Dus het werkt

Marnix Kluiters

Ja, en ik haalde ook in het begin al aan, maar dat vind ik een van de mooiste zinnen uit jouw boek. En dat is ook omdat ik dat zelf natuurlijk wel heel erg onderschrijf, ook met alles wat we doen. Soms kan het wel heel erg verstommen om te denken
al die opgaves zijn zo groot, we leven met 8 miljard mensen, het is zo veel, ik kan toch niet perfect doen. Maar jij moedigt mensen ook heel erg aan om vooral niet perfect te zijn, maar vooral aan de slag te gaan. Zou je die exacte zin nog eens kunnen noemen
en ook wat dat voor jou betekent?

Nadine Maarhuis

Ja, ik zeg altijd, we hebben niet een kleine groep mensen nodig die perfect groen leeft. Maar heel veel mensen die dat imperfect doen. Want ik denk dat op dit moment heel veel mensen niet in actie komen.
Omdat ze enerzijds denken, ik ben te klein om een verschil te maken. Maar ook omdat ze denken, als ik het doe, dan moet het perfect. Bijvoorbeeld als ik ga consuminderen, dan mag ik nooit meer wat nieuws kopen. En als ik dat niet doe, dan kan ik net zo goed ermee ophouden.
En ik denk dat dat heel erg verlamd het is ook wel iets wat ik heel erg zie binnen de duurzame bubbel dat mensen heel kritisch op elkaar zijn als je niet 100% vegan bent ja dan ben
je eigenlijk slecht bezig voor het klimaat dat soort dingen denk dat we daarmee ook de lol er heel erg uithalen en heel veel druk op onszelf leggen en op elkaar en dat het eigenlijk heel erg
contraproductief werkt.

Marnix Kluiters

Laatst nog in het Financieel Dagblad was volgens mij iemand die daar ook over schreef van… We kunnen met z’n allen proberen vegetariër te worden, maar voor heel veel mensen zit dat toch gewoon niet in hun systeem. En op het moment dat je dan niet half om half dag gehakt, half vlees, half ander vlees, maar half vlees, half vega vlees. Dan krijg je mensen er vaak wel in mee.
En ja, ik denk dat het beter is om wat dat betreft helemaal geen vlees meer te eten maar ik denk wel dat daar ook een hele mooie knop aan zit om hele grote groep ook minder vlees laten eten waar we sowieso naartoe moeten ja en ja dan moet je niet
de daar de hele tijd naar gaan zitten zetten dat dat ook nog slecht is want iedereen is nou een maal zover als als perfect en zelfs de meest perfecte mensen kun je vaak nog wel tot aanmerken

Nadine Maarhuis

Ik denk ook dat als we ophouden met die jullie hang naar perfectie dat we daarmee dus ook je op een punt komen dat je kunt zeggen, hé, dat groenere leven, dat is niet iets wat ik nu allemaal dingen,
die ik mezelf ontneem, maar dat je het ook weer echt gaat ervaren als een verrijking, omdat je juist daar je eigen weg ook in kunt kiezen en mag kiezen en mag vinden, op je eigen tempo ook.

Marnix Kluiters

Nou, die vind ik wel heel belangrijk, want dan ben je dus eigenlijk mensen perspectief aan het geven, in plaats van mensen een soort zelfcensuur op hun leven aan het toebrengen. Een beetje die Calvinistische gedachte van duurzaamheid is gelijk aan veel minder mogen.
Daar moeten we natuurlijk ook gewoon vanaf.

Nadine Maarhuis

Ja, dat is echt een van de vragen die ik het vaakst heb gekregen de afgelopen jaren van Nadine. Je bent hier allemaal nu al die stappen aan het zetten. Je ontzegt jezelf zoveel. En ik ervaar dat het tegenovergesteld. Maar dat komt denk ik ook omdat ik er wel altijd met enige compassie ook naar mijn eigen leven heb kunnen kijken daarin. En daar ben ik ook wel wel beter in geworden hoor eerst was ik ook wel vrij
nou ja streng voor mezelf maar ja dat is wel ja echt denk ik de enige weg vooruit ja en dan hebben

Marnix Kluiters

we het hiervoor ook nog over iets anders gehad want we zien natuurlijk ook ja laten we zeggen de de de uitdaging voor we staan ik zeg het een beetje lachend maar het is niet mals planetaire grenzen gaat echt niet de goede kant op dus we zullen heel veel moeten doen ik tegelijk ik denk dus ook dat het
effectief is om de vooral niet in de perfectie te streven maar vooral zoveel mogelijk te doen als pas binnen jouw cirkel van mogelijkheden we zien er tegenover ook steeds meer dat er ook wel een soort apocalyptische stroming is hem met mensen die toch ook heel erg dat doenbeeld waar
misschien ook wel een beetje op afstevenen naartoe gaan dat de planeet helemaal niet meer leefbaar is, etcetera. Jij gaat hier wel ook diametraal tegenin. Van, we kunnen nog wel iets doen.
Hoe zie je die twee tegenover elkaar staan?

Nadine Maarhuis

Ja, ik denk eigenlijk dat daar twee dingen zijn. Enerzijds hebben we natuurlijk inderdaad die dystopische beelden van 4, 5, 6 graden opwarming. En hoe ziet de aarde er dan uit, bijvoorbeeld.
Ik denk door dat beeld continu en keer op keer te schetsen, dat het mensen ook enorm verlamt.Dus net zoals die perfectie dat doet, doet dat dat ook. Dus ik denk dat het ook in die zin
misschien wel contraproductief is. Natuurlijk is het heel belangrijk om die feiten over te brengen en om daar de nadruk op te leggen, maar om constant in die dystopie te blijven hangen. Ik denk dat je daarmee ook heel veel mensen verliest en kwijtraakt.
En tegelijkertijd is het denk ik ook gevaarlijk, omdat op het moment dat we inderdaad bij een wereld uitkomen met 4, 5 of 6 graden opwarming, dan hebben we het juist zo ontzettend hard nodig dat we nu aan de slag gaan met al die andere elementen van de ecologische samenleving.
Bijvoorbeeld op het gebied van landbouw, dat we ervoor zorgen dat we straks een voedselsysteem hebben met een gezonde, levende bodem,die bijvoorbeeld ook veel meer water kan vasthouden op het moment dat het keihard regent en daarmee ook weer meer droogtebestendig is.
Dat we steden hebben vol groen die veel beter tegen hitte kunnen. Dus ik denk dat door continu de nadruk te leggen op die dystopie, dat we daarmee eigenlijk ook heel erg dat effect in de handwerk van mensen die zeggen ja, maar goed, dan maakt het dus toch niet meer uit.
Na mij de zonvloed, ik doe gewoon wat ik wil. En ja, die ecologische samenleving, waarom zou ik daar nog aan meebouwen? Terwijl we dat dus juist keihard nodig hebben als we uiteindelijk bij die dystopie uitkomen.

Marnix Kluiters

Ja, en volgens mij zitten er twee dingen heel sterk in. Enerzijds, je kunt nog wel wat doen. Laten we nou met z’n allen aan de slag gaan. Dus vooral niet perfect, maar met z’n allen, waardoor de uitkomst wel goed is. Streef naar perfectie misschien, hè. De kracht van de gezamenlijkheid en anderzijds dat je ook zegt van ja door in actie te komen dempen we ook de effecten van die enorme opwarming die we die
gaande is ja maak ons een stuk weerbaarder ja zeker en ik denk ook wat heel belangrijk is wat

Nadine Maarhuis

je wat je benadrukt daar is die kracht van samen en dat maakt het ook zoveel ja draagbaarder om te doen en in mijn boek heb ik ook heel veel projecten beschreven die we ook echt alleen maar met elkaar kunnen doen.
Dus van een voedselbos tot een ecodorp, een natuurschool, een steward-owned bedrijf, een rivierrechten geven. Dat zijn allemaal projecten die aan de ene kant heel veel zoden aan de dijk zetten.
Veel meer impact misschien nog wel maken dan het zelfcensuur wat we ons continu opleggen. Alhoewel het natuurlijk ook belangrijk is. Maar goed, om het even in perspectief te plaatsen en tegelijkertijd ja zorgen die projecten er ook voor dat als die eenmaal nou ja het tot bloei zijn gekomen dat we
een veel weerbaardere samenleving creëren ja zeker en dus al gewoon wat je noemde een aantal

Marnix Kluiters

initiatieven ook en ik wil straks ook op meer door naar de concrete voorbeelden maar er zitten best wat raakvlakken tussen wie jij je boek schrijft ook bij wie je bij maatschappij tegen bent gekomen en de mensen die ik heb geïnterviewd heb bij EcoSofie. Je had
er ook nog even naar gekeken, maar ik geloof dat we wel tot twintig gezamenlijke mensen komen of zo. Met Gijsbert Kore van We Are Stewards en Jessica den Outer die net natuurlijk, hoe moet je dat zeggen, meest duurzame Nederlander is geworden met haar initiatief. Ze staat op de

Nadine Maarhuis

nummer één van de van de duurzaam 100 van trouwen inderdaad. Ja, felicitatie aan Jessica ook mocht

Marnix Kluiters

je dit luisteren. Maar daar zitten natuurlijk wel heel veel inspirerende denkers tussen van mensen die ook echt anders durven te denken dan een beetje

Nadine Maarhuis

beter. Ja zeker en ik ben ook niet voor een beetje beter. Ik ben voor radicaal anders en voor echt ecologie centraal stellen in onze samenleving en in ons leven en alles wat we doen. Maar ik denk om
daar te komen en het is dus heel goed om die stip op de horizon echt perfect neer te zetten. Maar ja tijdens die reis daarnaartoe en vooral in een in een wereld en in systemen waarin die ecologie nog niet centraal
staat en waar eigenlijk alles wel zo’n beetje tegen je is als je hiermee aan de slag gaat denk ik dat het ook heel belangrijk is om continu met compassie naar jezelf te blijven kijken dus

Marnix Kluiters

in die zin ja voor ook acties te nemen of te zetten of stappen te zetten die ook energie geven omdat het lukt niet alleen maar verzanden omdat je het veel te groot maakt voor jezelf. Precies dat is het. Als je dat daar dan over hebt dat ecologisch denken centraal stellen, is dat dan niet ook een discussie over het mensbeeld wat we aanhouden?

Nadine Maarhuis

Enorm, ja.

Marnix Kluiters

Hoe zit dat precies?

Nadine Maarhuis

Nou ja, ik denk dat als we zeggen van we stellen ecologie centraal in de samenleving en we stellen het leven eigenlijk weer centraal, dat daarbij ook de fundamentele soort van herontdekkingzens op aarde en dus ook niet belangrijker of meer waardevol dan die andere wezens.
Dus dat is wel een fundamentele herijking natuurlijk van de manier waarop we in het westen vaak naar onszelf kijken.

Marnix Kluiters

En hoe zie je dat dan precies? Want er wordt ook wel eens in lijn met religie gezegd dat we onszelf doen een beetje boven de natuur. Verlichting wordt er natuurlijk vaak bijgehaald.en maar wat betekent als we dan wel in lijn met die natuur gaan leven want dat dat is wel ook een verschuiving die we dan moeten maken dat niet niet een kleine

Nadine Maarhuis

verschuiving met zo’n grote verschuiving volgens mij ja ja dat betekent bijvoorbeeld dat als we in steden dat we gaan kijken van hoe kunnen we een stad creëren en hoe kunnen we die inrichten waar niet alleen bij mensen het fijn hebben maar waarin ook alle andere lokale planten en dieren die hier voorkomen ook een plekje krijgen dus wat ik heel mooi vind ook
het begrip symbiose dus dat we weer ja op zo’n manier gaan samenleven met andere soorten dat alle dat al het leven daar zeg maar wel bij vaart is een begrip uit de biologie en dat we eigenlijk
als mens ook weer zo’n symbiotisch wezen moeten worden en dat we dus onszelf weer op zo’n manier eigenlijk tot dat andere leven gaan verhouden. Dat het niet alleen gunstig uitpakt voor ons, maar ook voor hen.
En dat betekent ook dat we de taal van die wezens moeten gaan leren spreken. Dat we ze een stem moeten geven, letterlijk en figuurlijk. En bijvoorbeeld binnen het recht, waar Jessica natuurlijk veel mee bezig is. Maar dat kan op allerlei manieren.
Dus ja, ik denk dat we die verschuiving moeten maken.

Marnix Kluiters

Ja, want even voor de mensen die dat niet weten. Maar het is ook de moeite waard om interview naar terug te luisteren of het boek van Jessica zelf te lezen, Rechten voor de natuur. Jessica kijkt vrij fundamenteel anders naar natuur en wil bijvoorbeeld rivieren ook rechtspersoonlijkheid geven, zodat
uiteindelijk natuurlijk mensen als een soort voogd ook natuurgebieden zouden kunnen vertegenwoordigen en een bepaalde stem geven.

Nadine Maarhuis

Ja, ik denk dat dat eigenlijk gewoon heel normaal zou moeten zijn, toch? Ik vind dat ook steeds meer hoe meer mensen ik hier ook over spreek, dat ik steeds meer tot de conclusie kom dat op die manier naar onszelf kijken als mens en naar de wereld om ons heen.
En dus bijvoorbeeld zeggen, een rivier die heeft gewoon net als wij het recht om te floreren, om gezond te zijn. Ja, waarom hebben we dat eigenlijk nog niet gedaan? Het is eigenlijk te bizar voor woorden.

Marnix Kluiters

Ja, tegelijkertijd als je nou weer onderdeel wordt van die natuur, wat ik ook altijd nog wel interessant vind. De natuur is natuurlijk ook niet per se een pretje natuurlijk ook gewoon omgeving met heel veel geweld als als een leeuw of een tijger in iets op eet dat
ziet niet heel gezellig uit als de wolf hier weer langs komt ja ik ga ook niet daarvoor staan van joh wolf je mag er ook zijn eet mij maar op en hoe zie je dat soort dingen dan van mag iedereen

Nadine Maarhuis

er zijn want het is natuurlijk ook wel een plek van eten en gegeten ja dat is natuurlijk altijd misschien een lastig dilemma, maar ik denk wel dat ook heel veel problemen die nu voortkomen, bijvoorbeeld ook met de wolf, dat dat ook, ja,
als je echt teruggaat naar de kern daarvan, dan komt dat ook natuurlijk omdat we die natuur al zo lang niet de ruimte hebben gegeven die die soorten ook bijvoorbeeld nodig hebben. En dan ontstaan er ook dit soort
conflicten. Dus ik zeg uiteraard niet dat we onszelf allemaal massaal opgegeten moeten laten worden door wolfen en tijgers. Maar ik denk wel dat we gewoon in de manier waarop we onze samenleving vormgeven en onze economie bijvoorbeeld vormgeven, dat we ook wel na kunnen denken over dat soort wezens.
En wat hebben zij nodig om binnen hun habitat te floreren? En nu is het natuurlijk zo dat we zoveel ontbossen, industriele landbouw, mijnbouw, na het world white van nu ook weer met een met het living planet report komt waarvan
we gewoon zien dat we zoveel leven aan het verliezen zijn en dat het eigenlijk steeds

Marnix Kluiters

harder gaat ja en het is natuurlijk wel zo dat je in een op een relatie als jij een veldje staat en daar is ook een wolf dan zul je ervoor kiezen om ook ikzelf te overleven en als het moet de wolf te doden maar je pleit er eigenlijk in de kern voor dat als je op een wat hoger niveau gaat kijken dat iedere soort wat meer recht
heeft om te bestaan. En dan niet op individueel beestniveau, maar dat soortenrijkdom natuurlijk iets goeds is.

Nadine Maarhuis

Precies, ja. Ja, ik denk dat dat iets heel fundamenteels is en ik denk ook dat dat ons eigen leven een stuk rijker weer maakt en natuurlijk het leven van al die andere soorten die er ook
gewoon moeten mogen zijn.

Marnix Kluiters

Dat en natuurlijk ook de veerkracht die daarmee gepaard gaat. Precies, ja. Als er nog maar één vissersoort is en er komt een bepaalde bacterie die die vissersoort uit laat sterven, dan is het altijd mooi als er een andere vissersoort is die die plek ook weer inneemt natuurlijk.
Maar als de populatie van bepaalde soorten natuurlijk nog maar heel dun is, dan maakt dat de boel dan ook een beetje fragieler.

Nadine Maarhuis

Ja, we hebben de laatste jaren natuurlijk heel veel blokjes uit de Jenga-toren van het leven getrokken eigenlijk. En die moeten we weer gaan terugbrengen. Dat is ja.

Marnix Kluiters

Daar lijkt lange tijd nog redelijk stabiel, maar op een gegeven moment stort het natuurlijk gewoon in en dan is het ook in één keer klaar. Ja. Als je het nou hebt over die ecologische samenleving, hebben we dat dan ook nu hiermee wel een beetje afgetast wat dat is?
Of zou je daar nog veel meer aan toe willen voegen?

Nadine Maarhuis

Nou, ik denk wat heel belangrijk is binnen die ecologische samenleving is dus inderdaad, het is een plek waar al het leven kan floreren en daarin staat die ecologische gelijkheid heel erg centraal. Dus dat al het leven evenveel recht heeft.
Ik denk ook wat er heel erg centraal in staat is dat samen. Dat hebben we ook aangestipt. Maar ook regeneratie. En misschien is het goed om daar nog iets meer over te zeggen. Dat we dus op zo’n manier onszelf tot de rest van de wereld gaan verhouden.
En tot de natuur gaan verhouden. Dat we die natuur ook daadwerkelijk herstellen. En ik denk dat dat ook een fundamentele switch is in ons eigen mensbeeld, dat we nu vaak denken dat we alleen maar slecht kunnen zijn voor de natuur, of dat we in het beste
geval wat minder slecht kunnen zijn, als we ook natuurlijk kijken naar de definitie van begrip duurzaamheid. En ik denk dat we eigenlijk echt voorbij daaraan moeten gaan, en dus naar die regeneratie toe moeten.

Marnix Kluiters

Maar jij wil eigenlijk een fundamentele transitie van nemen naar geven. Ja, dat is mooi gezegd. En hoe zie je dat dan voor je? Want ik denk dat heel veel mensen ook wel denken van ja, uiteindelijk hebben we gewoon grondstoffen nodig. Dat betekent dat je een mijn ergens moet maken,
dat je de grond leeg trekt. Ja, en dan kun je daarna misschien wel weer wat natuur ervan maken, maar that’s it. Dus het is nou eenmaal inherent aan de mens dat we ook heel veel eruit halen en dat misschien minder slecht kan. Maar kan het dan echt dat we hier als mens
gaan leven en dat de natuur daar beter van wordt of de ecologische samenleving daar

Nadine Maarhuis

sterker van wordt? Nou, ik denk als je bijvoorbeeld kijkt naar voedsel, dat is natuurlijk nu iets wat een gigantische afdruk heeft en waarmee we ontzettend veel schade berokkenen aan
bijna alle levende systemen hier op aarde, van water tot biodiversiteit tot de lucht, eigenlijk alles wat je kunt bedenken. En tegelijkertijd kun je dus een voedselsysteem creëren waarbij je letterlijk met elke maaltijd die je produceert de wereld
beter maakt. En dat zijn natuurlijk bijvoorbeeld bordrijen die ervoor kiezen om biologisch, biodynamisch of regeneratief te werk te gaan en die letterlijk de bodem vruchtbaarder maken, meer leven in
die bodem weer laten terugkomen, die zoveel biodiversiteit op die boerderij creëren dat als je daar komt, dat je eigenlijk misschien wel denkt ben ik nu hier in een soort Natura 2000 gebied aanbeland of is dit een boerderij?
Dus ik denk, wat je zegt is eigenlijk denk ik heel tekenend voor inderdaad hoe heel veel mensen naar de wereld kijken. Van ja, wij mensen hebben van alles nodig en daarvoor moeten we de wereld belasten eigenlijk.
Maar ja, er zijn ook steeds meer voorbeelden die toch echt wel laten zien dat het anders kan. Natuurlijk zijn er ook heel veel dingen die we doen waarbij je misschien niet kan zeggen, dat kunnen we met regeneratieve landbouw bijvoorbeeld opvangen of oplossen.
En dan is denk ik ook aan ons om de vraag te stellen van, wat is er allemaal nodig? We consumeren natuurlijk ook een heleboel dingen, waarvan we eigenlijk zouden moeten zeggen, misschien laten we dat gewoon maar niet meer
gaan doen. Of een stuk minder in ieder geval.

Marnix Kluiters

Ja, dat is natuurlijk überhaupt wel absurd in welke mate we nieuwe telefoons kopen, terwijl het eigenlijk iedereen veel fijner zou vinden als je veel langer met dezelfde telefoon kan doen. Precies ja. Maar dat is maar een heel klein voorbeeldje. Iets anders waar ik aan moet denken is dat we natuurlijk ook wel op het moment dat
die natuur echt weer krachtig is, dan ga je natuurlijk ook allemaal gebruik maken van ecosystemen en ecosysteemdiensten want de natuur filtert natuurlijk ook van alles. En in het begin van jouw boek schets je ook met een heel mooi, wel nog wat hypothetisch verhaal in zijn geheel,
maar als losstaande onderdelen zei je dat het allemaal bestond. Ik ben even kwijt hoe jij het genoemd had, maar dat je onder andere kon drinken uit de rivier.

Nadine Maarhuis

Ja, dat was, ik begin het boek met een soort van utopische beschrijving van Ertha en dat is het oud-Nederlandse woord voor aarde. Dus dat is dan een ecologische samenleving die ik schets. En ja,
eigenlijk alle elementen uit dat utopische verhaal die bestaan ook echt en die staan ook in mijn boek en inderdaad een van de elementen is daarbij dat de kinderen op hun weg naar school gewoon even een slok water uit de rivier kunnen nemen en ik denk
dat dat ook dit soort verbeeldingen heel belangrijk zijn want ik sprak bijvoorbeeld met Lee-Ann Foa daarover zij is van Drinkable Rivers en zij heeft het ook echt als haar missie gemaakt
om de rivieren weer drinkbaar te maken en voor ons is dit zo’n…

Marnix Kluiters

Ik kan het me niet voorstellen dat ik mijn rietje in de maas stop.

Nadine Maarhuis

Precies. Maar dat komt dus omdat we zo ver zijn afgeraakt van de natuur van die rivier. Van gewoon hoe een rivier hoort te zijn. En dat we dat zodanig eigenlijk geïndustrialiseerd hebben, die rivieren. Dat dat nu voor ons echt ondenkbaar is geworden.
Maar als je natuurlijk gewoon gaat nadenken over waar komt ons drinkwater vandaan. Ja, dat is uit de natuur. en dan hebben we dat heel erg van onszelf vervreemd met een heel systeem van allerlei pijpleiding en zo en dan komt het uit de kraan maar eigenlijk als je er over na gaat
denken dan zijn gezonde levende rivieren die zeg maar zo gezond zijn dat je er dus ook in theorie uit zou kunnen drinken en dat is natuurlijk wel hoe het ooit allemaal begonnen is nou zeker en

Marnix Kluiters

de duinen bijvoorbeeld doen nog altijd een deel van onze drinkwater filtering en ja als we dat allemaal zelf moeten gaan doen dan komt ook een bonnetje bij kijken en zonder water gaan we dood dus dat is wel belangrijk om dat goed in de gaten te houden maar jij schetst daarmee dus eigenlijk ook een wereld waarin
wij in een soort rijkheid van natuurlijke omgeving ook allerlei dingen die we nu niet meer vanzelf sprekend en artificieel of kunstmatig moeten doen en dan eigenlijk weer gewoon uit de natuur kunnen

Nadine Maarhuis

halen ja ik denk dat er dan in ieder geval heel veel van dat soort switches gemaakt zullen worden en een ander ding is bijvoorbeeld gezondheid. Ik denk ook dat dat echt ja een fundamentele impact zal hebben. Dat zie je nu al dat steeds meer wetenschappelijke
onderzoeken ook gewoon laten zien dat een groene omgeving er bijvoorbeeld voor zorgt dat mensen sneller genezen, minder vaak ziek worden. Dus in die zin zal het ook ons eigen welzijn enorm te

Marnix Kluiters

goede kant brengen. Zeker ik sprak Marianne Stuyver daar ook over van de symbiotische stad en zij zei ook dat adhd medicatie in groene omgevingen of in omgevingen met meer natuur en veel minder nodig zijn omdat daar de prikkels gewoon al veel beter gereguleerd worden door
mensen ja en ja goed ik weet ik heb dat verder niet bekeken hoe dat dan precies zit dus voordat ik alle medische claims genoemd maar ik vond wel heel interessante manier van denken ja als dan ook op meer hebben over concrete uitvoering want ik wil straks naar iets over groen maar ik
ben ook nog wel benieuwd naar van hele concrete tips Waar zou je nou mee kunnen beginnen?

Nadine Maarhuis

Ja, ik denk één van de dingen waarmee je zou kunnen beginnen, ook omdat het heel veel in gang zet, is je voedsel. Ik bedoel, we eten allemaal drie keer per dag. Dus als je daar bepaalde keuzes in kunt maken, bijvoorbeeld meer biologisch, lokaal, seizoensgebonden, plantaardig,
dan zijn het natuurlijk de usual suspects. Maar ik denk ook, en ook in de zin van dat wereldbeeld wat we proberen te verschuiven, dat bijvoorbeeld lid worden van een lokale boerderij,
een zogenaamde CSA. Die kun je eigenlijk overal in Nederland tegenwoordig wel vinden. En daar kan je dan dus elke week tijdens het oogstseizoen, kun je daar langs om een groentepakket op te halen. Dan ontdek je dus ook weer waar jouw voedsel eigenlijk vandaan komt.
Hoe bijvoorbeeld een spruitjesplant er eigenlijk uitziet. Dat weet bijna niemand meer. En je zorgt er ook voor dat die boer een eerlijk inkomen verdient. Omdat jij dus direct jouw euro’s daar eigenlijk in levert.
Dus dat is denk ik iets vrij kleins. Iets wat je snel geregeld kunt hebben. Maar waar je toch een hele grote impact maakt. Zowel op de wereld als op je eigen wereldbeeld. En een ander daarin is ook echt dat consuminderen.
Dus stop gewoon een keer een maand met nieuwe dingen kopen. Dus koop gewoon een maand helemaal een keer niks nieuws. En kijk wat er dan gaat schuiven. En ik denk dat je dan bijvoorbeeld ook heel anders naar reclame gaat kijken bijvoorbeeld.
Het wordt ineens ook een stuk bizarder. Omdat je denkt, ja, hoezo heb ik dit allemaal nodig? Dus dat zijn denk ik wel kleine dingen waarmee we kunnen beginnen.

Marnix Kluiters

Ja, het is wel gewoon wel niet grappig. Maar ja, ik zie natuurlijk nu tien jaar slecht. Dus voor de vaste luisteraars zullen het wel een beetje weten maar ik zie het nagenoeg niks. Dat betekent ook dat ik al 10 jaar geen last meer van reclame heb en dat is wel een van de grote verrijkingen van de beperking waar ik mee rondloop. Dus ik zou dat wel meer mensen
gunnen. Maar ik denk dat het daarin ook als je hebt over mensbeeld maar ook het gevoelsleven en dat soort zaken heel goed is om je dan een maand af te vragen dat als die prikkels opkomen in je hoofd van ik heb dit nodig om daar eens goed over na te denken. Waarom ontstaat dit? Waarom denk ik dit?
En vanuit wat voor gevoel ben ik dit nou aan het doen? Want dan kun je ook nadenken van wat is die gedragsverandering? In plaats van dat je het een maand lang gaat opproppen. Of ja, opproepen denk ik. En na een maand direct naar de winkels loopt.
Om daar maar alles van de gefrustreerde maand ervoor. Want ook daarvan, ik koop dus ook veel minder. Maar ik vind dat best wel een verrijking.

Nadine Maarhuis

Dat is een enorme verrijking. En wat je zegt, ik denk… Ik ben ook een tijdje geleden, alweer twee jaar geleden, ben ik nagenoeg gestopt met nieuwe dingen kopen. Toen ben ik ook met Elisa Pals de Koop Niks Nieuws Challenge gestart.
Dus een challenge om een jaar lang niks nieuws te kopen. En daar doen inmiddels al 10.000 mensen aan mee, dus het slaat aan. Maar daardoor kwam ik er ook achter bijvoorbeeld van, wat zijn nou die momenten waarop ik iets nieuws koop?
En dat zijn toch meeste of waarop je iets nieuws koop. En dat zijn toch meeste, of waarop je iets nieuws wil kopen. En dat zijn toch meestal de momenten dat je bijvoorbeeld even niet zo lekker in je vel zit. Of dat je een hele drukke dag hebt gehad. Of toch die overprikkelde momenten. En dan ontdek je dus ook dat een wandeling door het park of door het bos of zo veel effectiever is.
Ja, dus dan ga je ook je eigen lagen afbellen of zo.

Marnix Kluiters

Ja, want als je nou zit te luisteren en je denkt, joh, niks nieuws koop, een jaar lang die spoort niet helemaal. Kan ook, maar je zou bijvoorbeeld ook gewoon kunnen zeggen van, iedere keer dat ik iets nieuws wil kopen, wacht ik daar een week mee. Kijken of die behoefte er nog steeds ligt.

Nadine Maarhuis

Dat is een hele goeie.

Marnix Kluiters

Dat is volgens mij het fundamentele idee daarachter, dat er heel veel gekocht wordt waar we eigenlijk geen behoefte aan hebben en waar we niet gelukkiger van worden.

Nadine Maarhuis

En dat is ook weer die perfectie, want inderdaad, het heet de Koop Niks Nieuws Challenge, maar dat gaat er vooral over dat je dus jezelf bij alles wat je koopt, gaat afvragen van, heb ik dit echt nodig? En we zeggen inderdaad ook altijd geef jezelf
een paar dagen minimaal bedenktijd om dat te doen omdat je er dan ja het gaat weer over de wederom over die verschuiving van hoe kijken we naar de dingen hoe kijken we naar de economie wat vinden we normaal en door
soms jezelf zo’n challenge te geven dan ja dan dan challenge je jezelf ook om dus op een andere manier te gaan kijken ja en als je

Marnix Kluiters

dat niet alleen wil doen kun je dus aansluiten bij jullie beweging zeker Zeker. Als je er meer over wil weten, Elisa Pauls is ook de gast geweest bij EcoSofie. Dus ik weet het nummer niet uit mijn hoofd, maar even flink terug scrollen. Dus dat is leuk. En wat zijn er nog meer?
Want jij hebt je boek ook geclusterd rondom een aantal onderwerpen. Zou je die nog even kunnen aflopen? Als mensen dat willen weten, welke onderwerpen zijn dat allemaal waar ze in kunnen zoeken?

Nadine Maarhuis

Ja, dat zijn ecologisch wonen, sorry, ecologisch landbouw, groen wonen, biodiversiteit, natuuronderwijs, consuminderen, rechten van de natuur, grondeigendom en ecologische economie.

Marnix Kluiters

Ja, en die ene laatste die je noemt, die is denk ik wel leuk om nog even op in te gaan. Want ik heb de Maris Matthijs van de andere reeks een keer geïnterviewd voor de economie voor de 22e eeuw. Maar een van die vanzelfsprekendheden die we ook zien is dat grond altijd maar een eigendom is van iemand.
Dat grond meer waard wordt en dat daarmee ook de productiekosten voor allerlei dingen ook meer waard worden. En dat is ook best wel een fundamenteel ander idee hoe je ook naar grond kan kijken. Want wat beschrijf je daar

Nadine Maarhuis

in dat hoofdstuk? Ja, dat is eigenlijk dus hoe we grond kunnen vrijmaken uit de economie als gemeenschappen. En daardoor dus daar niet meer die financiële waardecreatie maar echt ecologische waardecreatie
centraal kunnen stellen. Dus in het boek beschrijf ik bijvoorbeeld hoe steeds meer boerderijen dit doen. Want hoge grondprijzen zijn natuurlijk een van de grootste uitdagingen voor bestaande boeren om die transitie te maken, maar ook voor nieuwe boeren die heel
graag op een ecologische wijze te werk willen gaan, maar die simpelweg gewoon geen toegang

Marnix Kluiters

krijgen tot grond. Ja, want even als jij aardappelbuur wordt, om het maar even makkelijk te nemen, dan koop je een aardappel in de winkel. Die aardappel die heeft een bepaalde kostprijs, een beetje marge, en het inkomen van de boer zit er ook in. En een deel van die kostprijs dat zit dus in allerlei
personeelskosten en natuurlijk de grondstoffen om het te laten maken, et cetera. Maar een deel van die kostprijs, en die is best wel hoog, zit ook in de prijs die de grond, de grond die ervoor betaald
is. Dus als je als nieuwe boer grond wil kopen, dan zul je door aardappelen te verkopen die

Nadine Maarhuis

grondprijs ook een keer moeten. Ja, en dat is dus heel ingewikkeld. En dat wordt ook steeds lastiger. En daarom zijn er nu dus organisaties, bijvoorbeeld Stichting Lentland, dat is een voorbeeld wat ik in mijn boek ook aanhaal. En wat zij doen, is zij maken letterlijk grond weer vrij uit de economie.
Door een hele grote groep mede-eigenaren eigenlijk te betrekken bij zo’n boerderij. Dus je kunt als burger die bijvoorbeeld bij de toekomstige boerderij in de buurt woont of gewoon wat verder, maar je vindt het initiatief belangrijk, dus je wilt meedoen.
Kun je een grondaandeel kopen en daarmee word je economisch mede-eigenaar van zo’n plek. En mag je ook op een bepaalde mate meebeslissen en meepraten daarover, maar aan dat grondaandeel kun je nooit geld verdienen.
Dus als jij weer wil uitstappen, dan is dat prima, dan krijg je investering terug. Maar het is dus geen speculatiemiddel. En met die opbrengst kopen zij dan vervolgens weer een nieuwe bordrij vrij, die ze wederom matchen met jonge regeneratieve boeren,
die dus op zoek zijn naar zo’n plek en die heel graag impact willen maken, maar die geen grond kunnen vinden.

Marnix Kluiters

Ja, en wat wel goed is om nog even mee te nemen, want als je dit naar de woningmarkt vertaalt, en je had 30 jaar geleden of zo een huis gekocht in Amsterdam-Zuid, vervolgens wordt daar heel veel in geïnvesteerd door de overheid.
In allerlei voorzieningen in het zakendistrict natuurlijk. Maar ook stationen et cetera wat uitgebreid wordt. Dus er komt meer vraag naar die grond. Die grond wordt meer waard. En vervolgens kun je als persoon dat weer eruit halen. Want die grond is dus veel meer waard bij de verkoop.
En wat jullie eigenlijk doen is zeggen van. Als je dat vroeger 30 jaar geleden dan voor drie keer zo weinig hebt gekocht. Als dat het nu waard is. Dan blijft het die waarde. waardoor je dus ook niet zit op die speculatie en allerlei dus die die waarde kan gewoon gegenereerd worden door datgene wat
er op het land gebeurt en dat is een hele belangrijke verschuiving ook in het denken

Nadine Maarhuis

volgens mij ja ja heel belangrijk in het en dat zie je ook gebeuren nu want er zijn nu dus ook steeds meer boerderijen waarop het zo is ingeregeld en dat betekent ook dat op het moment dat je die grond is vrijmaakt uit de economie dan komen er ook weer hele andere vragen centraal te staan.
Gewoon, hoe kunnen wij met elkaar zo goed mogelijk voor dit stukje grond zorgen? Wat voor activiteiten gaan we hier ontplooien die zowel goed zijn voor het welzijn van de natuur, maar ook voor de lokale gemeenschap bijvoorbeeld?
En ja, ik denk als we op die manier grondeigenom zouden inrichten, dan wat er nu bijvoorbeeld in Amsterdam gebeurt. In de Lutkemeerpolder met voedselpark Amsterdam. Waarbij er gigantische distributiecentra gebouwd worden op die vruchtbare landbouwgrond.
En steeds meer geweldige initiatieven eigenlijk letterlijk en figuurlijk de stad uit worden geduwd. Als die grond in gemeenschappelijk beheer zou zijn. Dan zou zo’n keuze natuurlijk gewoon never nooit gemaakt worden.

Marnix Kluiters

Nee, want je wil dus niet dat je hele processen inrichten om uiteindelijk de hoogste hoogste bieder de weer met de waarde van door te laten gaan ja dus je komt hele andere keuzes dus je laat hem bij niet meer wegjagen omdat dat je zoveel mogelijk rendement op maken
op stukje land maar die hele rendementsgedachte is natuurlijk veel minder aanwezig gelijk dit zijn nog wel moeten nadenken hoe je het business wise goed neerzet want je kunt ook niet verlies maken maar dat je hoeft niet meer rekening te houden met altijd die druk van het moet maar meer meer en meer en meer waard worden denk ik

Nadine Maarhuis

ja die druk valt inderdaad valt daardoor inderdaad weg dus dat is een heel belangrijk deel en in tegelijkertijd zijn dit nog steeds initiatieven die ook gewoon economisch een goed business model hebben en het ook gewoon allemaal rond moeten laten rekenen maar het gaat over die ja bizarre
megalomane financiële druk die doordat die grond letterlijk elk jaar meer waard wordt op dit moment, ja die haal je er wel van af.

Marnix Kluiters

Ja, en je had het al even over Lenteland. Ik heb Eline Veeninga, heet zij volgens mij, ook een tijdje teruggesproken voor de podcast. Je hebt haar ook geïnterviewd en zij zijn hier dus helemaal mee bezig. Maar er zijn meer van dit soort initiatieven die dus kijken van hoe kunnen we dat nou in gemeenschappelijk beheer, waardoor
eigenlijk er veel andere incentives komen om die grond goed te beheren.

Nadine Maarhuis

Ja, in Nederland zijn er enorm veel organisaties wereldwijd ook. Maar in Nederland heb je bijvoorbeeld Land van Ons. Die zich daar ook mee bezighoudt. Aardpeer, die ook op nummer 2 stond dit jaar. Van de Duurzame Honderd van Trouw.
Die is daar ook mee bezig. En bijvoorbeeld ook BD Grondbeheer. Dat is een andere organisatie. En het mooie is dat je bij deze organisaties ook gewoon zelf één vierkantmeter grondvrij kunt kopen.
Dus als je niet gelijk helemaal mede-eigenaar wil worden van zo’n bord er hij dan kun je ook gewoon ja vierkante meter grond cadeau geven aan iemand

Marnix Kluiters

ja misschien dat mensen ook wel denken van na jullie begonnen met leuke kleine actie of niet perfecte zijn dit klinkt toch ook wel als een heel perfectionist idee dit kan dus ook gewoon heel concreet dus je kunt nu naar die sites toe gaan en je kunt voor ik weet niet hoeveel het
ongeveer zo kosten maar je kunt dus gewoon een heel klein stukje vierkante meter ja ik heel Klinkt heel behapbaar, gewoon kopen en bijdragen aan die transitie naar een duurzame landbouw.

Nadine Maarhuis

Precies.

Marnix Kluiters

En als je het dan nog hebt over andere initiatieven die je hebt, zou je nog eens wat, ja, gewoon een aantal concrete acties willen opnoemen waarmee mensen kunnen denken van, nou, ik zit het niet te luisteren,
dit kan ik eigenlijk wel direct doen.

Nadine Maarhuis

Ja, als je een tuin hebt, dan kun je enorm veel doen. Wip de tegels uit je tuin, snij je regenpijp af, zodat het water direct weer de bodem in loopt. Zet je tuin vol met inheemse en biologische planten en bloemen.
Dus dat zijn inheemse soorten. Dat zijn soorten die van oorsprong hier in Nederland voorkomen en die hebben dus ook veel meer waarde voor de lokale insecten en vogels. Bijvoorbeeld. Dus ja, maak van je tuin een mini natuurgebied.
Dat zou ik iedereen willen aanraden. Heb je geen tuin, maar misschien wel een geveltje, dan kun je daar ook een geveltuin creëren. Dat is een andere tip. Stap over van bank. Bankier je nog bij een bank die ontbossing, dat soort gekte, financiëert.
Stap over. Het is binnen een uurtje gepiept. En wat ik zelf ook heel mooi vind, en dat is ook een beweging die steeds meer groeit en toeneemt, is die rechten voor de natuurbeweging. En dan hoef je echt niet zelf… het je levensmissie te maken… om een rivier rechten te geven.
Maar ga eens kijken of er misschien… wel lokale initiatieven zijn bij jou in de buurt… die je kunt steunen. Misschien met een handtekening voor een petitie. Of door bijvoorbeeld bij de gemeente… in de gemeenteraad dit een keer op te brengen…
als thema van… is dit niet iets waar jullie mee aan de slag kunnen? En ik denk ook dat je in je werk een enorm verschil kunt maken. En daar weet jij natuurlijk alles van. Maar ja, we werken gewoon 80.000 uur, geloof ik, gemiddeld.
Dat weet jij veel beter dan ik, in leven.

Marnix Kluiters

Ik spreek een hoop mensen die veel meer uur werken dan dat. Maar dat is al een andere discussie.

Nadine Maarhuis

Dat zou ook nog, precies. Maar ja, als je die tijd allemaal zou inzetten om ecologie centraal te stellen in je leven of in de wereld, dan kun je natuurlijk een enorm verschil maken.

Marnix Kluiters

Ja, en dit zijn allemaal concrete acties. Wat ik wel mooi vind, we hadden eigenlijk de discussie die ik ook, want ik haal vaak small wins aan in lezingen die ik geef. Dat is eigenlijk een kleine, maar diepgaande stap die je zet om uiteindelijk potentiële grote veranderingen te maken.
En dan moet je dat niet verwarer bij dat hoog hangend fruit te komen eigenlijk als het ware. Dat merk ik ook dat dat heel erg onder jouw visie zit, want jij zegt ook
door aan de slag te gaan verandert eigenlijk dat bewustzijn. Maar dat is wel ook de oproep toch, denk ik, van je hebt niet een boek geschreven vol met laag hangend fruit, maar echt wel dat

Nadine Maarhuis

radicale anders wat je eerder had. Zeker. Ja, ja, de projecten die erin staan dat zijn allemaal dingen waarmee we echt die ecologie radicaal centraal stellen. En tegelijkertijd zijn er dingen die, nou ja, sommige projecten zijn natuurlijk ook groter.
Ik beschrijf ook hoe je een ecodorp start of een voedselbos. Dat gaat niet over, dat heb je niet zo gedaan. Maar er zijn ook wel best wel veel dingen die we gewoon nu kunnen doen, waarschijnlijk, met de middelen en de mogelijkheden die je nu hebt.
En die toch echt wel bijdragen aan die fundamentele verschuiving in die samenleving. En dus ook in hoe jij je tot al dat andere leven verhoudt.

Marnix Kluiters

Ja, en als je het dan daarover hebt, dan hoor ik jou volgens mij ook nog zeggen, doe vooral wat je leuk vindt.

Nadine Maarhuis

Doe zeker, begin daar. Want kijk, als jij dit gaat doen omdat je het gevoel hebt dat het moet, dan weet ik bijna zeker dat je er over een klein tijdje weer mee ophoudt. Dus begin zeker met een actie waarvan jouw hart sneller gaat kloppen. Het mooie is namelijk ook, en dat is ook iets wat ik echt ontdekt heb weer de laatste tijd tijdens het schrijven ook,
is dat al die verschillende gebieden die we besproken hebben, die hangen ook zo onwijs met elkaar samen. Dus eigenlijk maakt het niet uit of jij nou begint bij voedsel of biodiversiteit of de economie.
Ja, alles beïnvloedt elkaar. Dat is natuurlijk ook logisch, want al het leven is met elkaar verbonden binnen dit ecosysteem aarde. Dus ja, begin vooral met iets

Marnix Kluiters

wat je leuk vindt. Geloof jij er dan in dat we ooit in Erta uitkomen? Een landgoed waar we misschien wel gewoon het eten van de bomen kunnen plukken en met een rietje gewoon de rivier leeg kunnen drinken. Ja, niet leeg natuurlijk, maar wel eruit kunnen

Nadine Maarhuis

drinken. Ja, ik denk als ik dat niet zou geloven, dan zou ik niet doen ook wat ik nu doe. Dus daar blijf ik zeker nog

Marnix Kluiters

in geloven. Ja, dan heb ik als slotvraag nog altijd dezelfde vraag ook, maar er staan natuurlijk ook wel heel veel generaties klaar of generaties, iedereen is hier mee bezig, maar er staat ook een hele nieuwe generatie klaar om de arbeidsmarkt te betreden.
En ja, daar zitten volgens mij ook heel veel mensen tegen of tussen die het goede willen gaan doen. Of in ieder geval willen bijdragen naar die transitie naar in jouw geval ERTA. Wat zou je die mensen mee willen geven? Ja, allereerst

Nadine Maarhuis

natuurlijk, ga voor een baan of voor een carrière waarin je die ecologie ook centraal staat en waarin je dus onderaan de streep als je straks terugkijkt op je werkende leven dat je gewoon weet
ja, ik kom ook echt in de groene cijfers uit, ook op ecologisch gebied. Dus ik denk dat dat het startpunt moet zijn. Maar tegelijkertijd zou ik jonge mensen ook echt willen meegeven om
zich niet compleet te laten vastlopen in ook de druk die van buitenaf op ons gelegd wordt. En ook vooral op alle ideeën van, wat is nu succesvol? En daar moet ik allemaal in mee.
En anders dan ben ik niet goed genoeg of dan ben ik het niet waard. Ik heb daar zelf ook heel lang mee geworsteld. Want toch nog dat gevoel van, je zit niet in een soort corporate carrière. Ben ik dan wel succesvol? Ben ik dan wel iets zinnigs aan het doen met de opleiding die ik gedaan heb?
En ik denk dat, vooral ook als je gewoon bij jezelf heel sterk voelt van nee dat is niet mijn pas daar wil ik niet een verschil maken ik wil liever bij een kleinere groene organisatie aan de slag dat dat ook enorm succesvol is en juist enorm waardevol
is zelfs als mensen op een verjaardag dan misschien niet nou ja precies gelijk kunnen herkennen van waar werk jij nou ja wat is dat dan maar ja ik denk dat dat zijn wel ook vaak de plekken waar je een enorm verschil kunt maken.

Marnix Kluiters

Ja, en dan ook niet doorschieten naar de andere kant. Dat je je gaat schamen omdat je het weer niet goed genoeg doet.

Nadine Maarhuis

Nee, dat is precies.

Marnix Kluiters

En dan die imperfectie denk ik ook omarmen.

Nadine Maarhuis

Ja, dan hebben we een mooi rond.

Marnix Kluiters

Zeker. En dan wil ik de lezers of de luisteraars hier vooral aanmoedigen om ook lezer te worden. Want we hebben bewust niet alles besproken in je boek. Dat was ook niet te doen in een uurtje. Maar er staan heel veel concrete tips in. Dus vooral ook doen wat je leuk vindt. Je
kunt ermee aan de slag gaan. Als je aan de slag gaat, dan inspireert het ook weer allerlei mensen om je heen om dat ook te doen. Nadine, dan wil ik jou heel veel succes wensen, want volgens mij ben jij bij heel veel verschillende dingen te gast om vooral ook over dit te praten. Ben jij
hier nog wel eventjes mee bezig denk ik? Want je had het over acht jaar carrière wat je al aan het doen bent, maar volgens mij ben je ook nog lang niet klaar. Dus ik denk dat we nog veel meer van jou gaan horen. Of zit ik er al helemaal naast?

Nadine Maarhuis

Dat klopt zeker.

Marnix Kluiters

Ja, maar voor nu de groene actiegids. En veel dank voor je tijd.

Nadine Maarhuis

Wil je de interviews terugluisteren met andere CEO’s, politici, wetenschappers en activisten? Of meer weten over EcoSofie? Kijk op EcoSofie.net

Marnix Kluiters

Wil jij het maximale halen uit jouw duurzame ambitie? Doe dan mee met de EcoSofie Academy. In drie trainingsdagen ga je met een inspirerende groep aan de slag met jouw duurzame idealen. Kijk op www.ecosofie.academy en schrijf je in.

Let op!

  1. Deze transcriptie is automatisch gegenereerd en daarom niet 100% accuraat. Pleeg voor een juiste weergave van het gesprek ook altijd de audioversie.
  2. Er lopen wisselende sponsorboodschappen voor de Ecosofie reeks. Tel de duur van deze preroll bij de tijdstippen uit de transcriptie op om het fragment in de podcast te vinden.

Meer afleveringen

Nieuw: via Ecosofie Academy

Training Duurzame ambitie

Besteed je de 80.000 uur die een gemiddelde carrière telt wel optimaal om duurzaamheid te bevorderen? In dit programma ga je die vragen onderzoeken én word je geholpen om tot concrete acties te komen.