De meeste boerderijen liggen idyllisch op het platteland, maar Peter houdt koeien en verbouwt groente in het grootste haven- en industriecomplex van heel Europa, de haven van Rotterdam. ‘De wereldbevolking groeit, we zullen steeds verder verstedelijken. Landbouw verdwijnt dus uit onze omgeving, want daar is ruimte voor nodig die we in de bebouwde gebieden niet meer hebben. Terwijl de wereld voor 70 procent uit water bestaat en de meeste steden aan zee of rivieren liggen. En dat wateroppervlak benutten we niet.’ Peter van Wingerden is ondernemer in Rotterdam en initiatiefnemer van de Floating Farm, een drijvende zuivelboerderij in de haven van Rotterdam. Op negenhonderd vierkante meter laat hij koeien grazen en in de kelder, onder de waterlijn, groeien groenten.

Voedselvoorraad voor twee dagen

Peter was in New York om drijvende woningen te ontwerpen, toen orkaan Sandy losbarstte. Het water in de Hudson-rivier stuwde op tot een paar meter onder zijn raam en de stad raakte volledig afgesloten van de buitenwereld. ‘Een moderne stad heeft voor een dag of twee eten op voorraad, daarna wordt het penibel. Toen zag ik hoe kwetsbaar onze voedselvoorziening is van vervoer. Drijvende woningen zijn leuk, bedacht ik, maar een drijvende boerderij zou veel beter zijn. Dan zijn overstromingen zijn geen probleem meer, want de boerderij deint lekker mee.’

Op de drijvende boerderij van Peter is alles met alles verbonden: de boerderij met de stad, de zuivel met de mest, de groente met de koeien. Als Feyenoord-fan ben ik trots om te horen dat de koeien het gemaaide gras uit De Kuip gevoerd krijgen, net als sinaasappelschillen uit supermarkten en het afval van het landbouwbedrijf. De energie komt van zonnepanelen en van de drijvende windmolen. Er wordt niks weggegooid, ook de mest en urine van de koeien niet. De urine wordt gezuiverd tot schoon water, waarmee de groente in de kelder van de drijvende boerderij wordt geïrrigeerd. En de mest wordt verwerkt tot organische meststof, die kunstmest kan vervangen, plantenpotjes en andere biobased producten. ‘Maar eerst gebruiken we de warmte uit de mest voor de waterzuiveringinstallatie van ons bedrijf, die we gebruiken om van zout rivierwater schoon water te maken. Water en eten is een team, er groeit geen eten zonder schoon water. Die zoektocht naar vers water is wereldwijd een probleem en wij kunnen dat oplossen, door water te ontzilten met de warmte van mest. Dat is op de hele wereld beschikbaar.’

Eiwitten verdelen

De oplossing voor voedselvraagstukken zou een optimale verdeling van eiwitten kunnen zijn. Hoogleraar Imke de Boer van de landbouwuniversiteit in Wageningen is autoriteit op het gebied van circulaire landbouw. Twintig procent dierlijke eiwitten is voldoende, zegt zij, de rest kan plantaardig zijn. ‘Op die manier ontstaat een evenwicht: de dieren worden gevoed door reststromen van de landbouw en uit de stad, en omgekeerd. Precies wat wij doen: het eten en drinken van onze koeien komt uit de regio en de zuivel wordt regionaal verkocht.’ Eten uit de buurt heeft niet alleen als voordeel dat de afhankelijkheid van transport klein is, maar het verstevigt ook de bewustwording van consumenten. ‘Je gaat naar de winkel, je koopt iets, je eet het half op of helemaal niet, en dan gooi je het weg. We zien de waarde niet. Terwijl dat gedrag een grote verspilling van voedsel, energie en grondstoffen betekent.’

Herkauwen op een rubber bed

Het is toch wel diervriendelijk, koeien op een boot? Absoluut, belooft Peter. ‘We werken samen met de Universiteit van Wageningen en op die manier hebben we uitgezocht hoe we zo goed mogelijk voor de koeien kunnen zorgen. Er is vers eten voor ze. In de melkrobot kunnen ze worden gemolken als ze dat zelf willen. En ze kunnen naar buiten als ze zin hebben, we hebben een uitloopweide. Maar eigenlijk willen koeien niet in de zon lopen. Het liefst liggen ze op een beschutte plek te herkauwen. Daarom hebben we zachte rubberbedden waar ze kunnen liggen.’ Je kunt het niet aan de koeien vragen, maar hun melk laat zien dat ze op en top gelukkig zijn: de eiwitpercentages en de vetpercentages zijn hoog en ook de opbrengst is goed.

Verdieping erop

Op dit moment zou het bedrijf vier keer zo groot moeten worden om genoeg eten te produceren voor de tienduizend bewoners van de nieuwe wijk Merwe-Vierhavens, die in de buurt ligt. ‘Opschalen is geen probleem, er kunnen extra verdiepingen tussen of bovenop.’ Zo’n drijvende boerderij kan bovendien overal ter wereld worden aangelegd. En het hoeft niet alleen landbouw en een zuivelbedrijf te zijn. ‘Kippen, geiten, schapen, het kan allemaal. Daarom ontvangen we maandelijks honderden wetenschappers, boeren, ministers, stedenbouwkundigen en studenten uit de hele wereld, die willen kijken wat wij allemaal aan het doen zijn.’ Het is misschien niet sexy om boer te zijn, maar het is prachtig werk, zegt Peter. Boeren zijn essentieel in onze maatschappij, maar ze krijgen niet de waardering die ze verdienen. ‘Een boer is eigenlijk een biotechnoloog. Juist door die technologie is het een enorm interessant vakgebied. In deze klimaatveranderende wereld zou ik alle jongeren adviseren: wordt allemaal boer.’

Luister naar het volledige gesprek met Peter van Wingerden: In de toekomst boeren we op het water